Mediacja w Grecji - jak rozpoczęła się "podróż" i jak wygląda obecna sytuacja

Data, w której uchwalono grecką ustawę 4640/2019. Prawie 10 lat po pierwszym pojawieniu się instytucji mediacji w Grecji^[1] i prawie dwa lata po poprzednim greckim wysiłku legislacyjnym^[2]które nigdy nie weszły w życie. Ta nowa inicjatywa ustawodawcza miała miejsce w szczególnie ważnym momencie, jakim jest ostatnia dekada, zmiany społeczno-gospodarcze w Grecji i długotrwały kryzys gospodarczy.

Zmiany, które wprowadza nowa ustawa o mediacji, są kamieniem milowym w promowaniu kompletnego systemu pozasądowego rozwiązywania sporów. Zorganizowana promocja tej popularnej instytucji na świecie ma na celu zapewnienie obywatelom dostępu do szybkiej, łatwej i ekonomicznej metody rozwiązywania sporów. Jest to ważne, ponieważ obywatele rezygnowali z dochodzenia swoich praw, ponieważ nie mogli sobie pozwolić na dotarcie do sądów, czy to ze względów ekonomicznych, czy też społecznych, a teraz stoją przed odpowiednią dla nich alternatywą.

Jednak to ADR ma również na celu przyspieszenie czasu potrzebnego na rozstrzygnięcie sporów, a także ma na celu odbarczenie i zaprzestanie przeciążania sądów, ponieważ, taka opcja, aspiruje do doprowadzenia do rozstrzygania spraw poza salami sądowymi.

W związku z powyższym uznaje się, że nadszedł właściwy moment, aby mediacja ruszyła do przodu. W końcu europejskie, ale przede wszystkim międzynarodowe trendy i najlepsze praktyki przyczyniają się do promowania alternatywnych sposobów rozwiązywania sporów.

Zanim przeanalizujemy nową ustawę o mediacji, należy spojrzeć wstecz i zrozumieć, co działo się przez te 10 lat, od wprowadzenia mediacji w Grecji w 2010 r. do dziś. Dlaczego instytucja ta spotkała się z tak silną reakcją przez te wszystkie lata i jak wygląda sytuacja mediacji dzisiaj.

Odniesienie historyczne

Europejska dyrektywa 2008/52/WE została ratyfikowana w Grecji poprzez uchwalenie ustawy 3898/2010. Ustawa ta po raz pierwszy wprowadziła pojęcie mediacji jako alternatywnego sposobu rozwiązywania sporów w naszym kraju, ale także w sporach transgranicznych, tj. sporach pomiędzy osobami fizycznymi lub prawnymi z co najmniej dwóch krajów.

Niestety, w tym czasie Mediacja nie mogła przynieść oczekiwanych rezultatów, głównie z poniższych powodów:

- z uwagi na dobrowolny charakter mediacji oraz

- ze względu na nieistniejące zachęty w stosowaniu i preferowaniu tego ADR.

Liczba zakończonych mediacji w Grecji od 2010 do 2018 roku pokazała, że ocena, iż mediacja nie odniosła sukcesu, nie była arbitralna.

Minęło prawie 10 lat, a spraw zakończonych w ramach tego ADR było w Grecji prawie 50. Nie było chętnych do korzystania z tej pozasądowej metody rozwiązywania sporów, nie było wiedzy i świadomości społecznej na temat mediacji, nie było chętnych ze strony prawników, ale także sędziów do zwrócenia uwagi na to ADR.

Bardzo użyteczny instrument oferujący rozwiązanie dla wielu problemów, został niemal porzucony bez szansy.

Nastąpiły niewielkie zmiany w pierwszej ustawie o mediacji^[3]. Jeszcze jedna pozytywna myśl, przemawiająca na korzyść mediacji, to fakt, że wszystkie sprawy, z którymi zetknęło się to ADR, nawet ta niewielka liczba spraw, zakończyła się sukcesem.

Naukowcy, którzy badali zastosowanie tej instytucji, zastanawiali się mocno, dlaczego mediacja była nieaktywna przez te wszystkie lata, choć wyniki badań dowodziły, że była bardzo skutecznym ADR.^[4].

Jednocześnie Sądy były przeciążone sprawami, co powodowało, że drogi Wymiaru Sprawiedliwości zwalniały.^[5]

Podobnie jak większość krajów, Grecja musiała zmierzyć się z globalnym kryzysem gospodarczym, ucierpiała z jego powodu i jeszcze się z niego nie podniosła. Jednym z powodów^[6]Nie znaleziono jeszcze żadnego rozwiązania dla wyjścia z kryzysu, rozwiązania, które przyciągałoby zagranicznych inwestorów, którzy byliby skłonni podjąć ryzyko i zainwestować w Grecji.

Trzeba było znaleźć bezpieczne rozwiązanie tego problemu. Należało zmienić kulturę.

I ta zmiana już się zaczęła.

Ostatnie 3 lata chociaż od 2017 roku niektóre podmioty prywatne zaczęły promować Instytucję Mediacji. Ten "głos" zaczął być słyszalny, a także motywował i mobilizował do uruchomienia biegów mechanizmu promocji Instytucji.

Mediacja zaczęła posuwać się do przodu.

W 2018 r. grecki ustawodawca próbował przenieść do systemu prawa greckiego model włoski: Mediacja nie musiała być całkowicie dobrowolna. Musiała być w jakiś sposób "obowiązkowa". Oczywiście nie można było wybrać systemu, który promowałby obowiązkową mediację, ponieważ jest ona sprzeczna z konstytucyjnym prawem do stawienia się przed sędzią naturalnym^[7]. Pierwsze starania o przekształcenie dobrowolnej mediacji w "poniekąd obowiązkową", miały miejsce w styczniu 2018 r., przy art. 182 ustawy 4512/2018.

Obowiązek ten polegał na poniższym: Przed sądowym rozpoznaniem sprawy strony były zobowiązane do podjęcia próby rozwiązania sporu w drodze Mediacji. Jeśli strony nie przeszłyby przez ten etap, karą było uznanie powództwa za niedopuszczalne i przegranie sprawy przez powoda z przyczyn typowych.

Przepis ten nie dotyczył każdego przypadku. Istniały ograniczone przypadki, w których przepis ten miałby zastosowanie, jak:

• Spory pomiędzy właścicielami wartości niematerialnych i prawnych,
• Spory dotyczące roszczeń z tytułu uszkodzenia samochodu,
• Spory o opłaty z artykułu 622A greckiego kodeksu proceduralnego.
• Spory rodzinne, z wyjątkiem sporów określonych w ust. 1 przypadków a΄, b΄ i c΄ oraz ust. 2 artykułu 592 greckiego kodeksu cywilnego i greckiego kodeksu postępowania.
• Spory dotyczące roszczeń odszkodowawczych pacjentów lub ich bliskich wobec lekarzy, które powstały w trakcie wykonywania czynności zawodowych
• Spory wynikające z naruszenia znaków towarowych, patentów, wzorów przemysłowych &
• Spory z kontraktów giełdowych i ogólnie spory finansowe.

Choć ustawa ta była zmianą przełomową, przyczyniającą się do powstania Mediacji, i ogromną innowacją, to jednak pojawiły się silne reakcje i spory dotyczące wdrożenia tej ustawy. Najbardziej gromkie argumenty przeciwko wprowadzeniu w życie Ustawy o mediacji z 2018 roku, ze strony prawników i ze strony sędziów, były następujące:

• Mediacja obowiązkowa jest sprzeczna ze swoją naturą jako procedura wolna i dobrowolna, ponieważ to dobrowolne uczestnictwo stron jest warunkiem koniecznym dla prawidłowego przeprowadzenia mediacji.
• Obowiązkowa mediacja zagraża wymiarowi sprawiedliwości i istnieje ryzyko prywatyzacji wymiaru sprawiedliwości
• Mediacja zdejmuje sprawy z prawników i z wymiaru sprawiedliwości.
• Sprzeciwia się on art. 20 par. 1 Konstytucji Grecji, zgodnie z którym określa się, że "każdy ma prawo do zapewnienia mu ochrony prawnej przez sądy...".

Według przeciwnego uzasadnienia, wprowadzenie obligatoryjnej fazy starań pozasądowych nie wywołało problemu niekonstytucyjności, ani nie naruszyło zasady swobodnego dostępu do sędziego naturalnego nowym przepisem art. 182. Byłby to przecież tylko wysiłek, a nie pełna procedura Mediacji. I to staranie byłoby tanie i szybkie w czasie.

Powyższe silne reakcje, spowodowały 2-krotne zawieszenie tej ustawy z 2018 roku, a ostatecznie ustawa została znowelizowana^[8].

7 lipca 2019 roku, był datą wyborów w Grecji i nastąpiła zmiana na polu politycznym. Nowy rząd uchwalił natychmiast po wyborze, nową ustawę o mediacji, która jest w działaniu dzisiaj, ostateczna nowa ustawa o mediacji 4640/2019, która została jednogłośnie zatwierdzona nawet być sesja administracyjna Sądu Najwyższego.

Współczesne trendy pokazały, że żyjemy w zglobalizowanym środowisku, że jednostki i przedsiębiorstwa poruszają się szybko i jednocześnie sprawnie. Również w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości oczekiwania są ogromne: powstające spory muszą być rozwiązywane w jak najkrótszym czasie i przy jak najniższych kosztach.

Grecja, jako kraj próbujący monitorować rozwój sytuacji i dostosować się do greckiego mechanizmu, musi stać się państwem konkurencyjnym, dającym dodatkową zachętę każdemu podmiotowi, który chce inwestować na jej terytorium.

Krótki przegląd nowej ustawy o mediacji 4640/2019

Mediacja jest globalnie uważana za bardzo popularną instytucję, właśnie dlatego, że sprawy są w rękach stron, a neutralna trzecia osoba, Mediator, tylko pomaga spornym stronom osiągnąć ich prawdziwy interes i nie być przywiązanym do swojego stanowiska.

W Grecji mediator musi być akredytowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Oznacza to, że musi on uczestniczyć w 80-godzinnym obowiązkowym kursie, po zdaniu egzaminów w jednostce szkoleniowej, a także po zdaniu egzaminów ustnych i pisemnych w Ministerstwie. Nie jest wymagane wykształcenie prawnicze, ale kandydaci muszą posiadać dyplom ukończenia studiów wyższych. Po ukończeniu wszystkich tych kursów, mediatorzy przechodzą szereg rejestracji i zostają wpisani do katalogu mediatorów Ministerstwa i oczywiście mogą być wybrani do każdej mediacji cywilnej, handlowej itp. Mediatorzy muszą uczestniczyć w programach kształcenia ustawicznego w zakresie mediacji, co 3 lata.

Istnieją 2 rodzaje Mediacji:

• Istnieje dobrowolna Mediacja w każdej sprawie cywilno-gospodarczej, poza tymi, które nie podlegają Mediacji, oraz
• jest obowiązkowa Pierwsza Próba Sesji Mediacyjnej^[9]. W takim przypadku etap obowiązkowy ogranicza się tylko do jednej sesji wstępnej z mediatorem TYLKO dla 2 rodzajów spraw:

1. Sprawy rodzinne, poza tymi sporami małżeńskimi, które nie mogą być przedmiotem mediacji, takie jak rozwód, uznanie istnienia lub nieistnienia małżeństwa, stosunki między rodzicami a dziećmi dotyczące naruszenia ojcostwa itp. odpowiedzialności rodzicielskiej, dobrowolne uznanie dziecka (uznanie istnienia / nieistnienia / nieważności itp., naruszenie);
2. Roszczenia - spór o cenę powyżej 30.000 euro i wreszcie
3. Spory wywodzące się z Umów GDY istnieje pisemna umowa o mediację, ważna klauzula mediacyjna.

Kluczową korzyścią płynącą z mediacji jest to, że w przypadku pomyślnego rozwiązania sporu sporządzany jest PROTOKÓŁ SUKCESYWNEGO ROZWIĄZANIA SPORU, który może zostać złożony przez każdą ze stron w dowolnym czasie w sekretariacie Sądu Pierwszej Instancji w miejscu sporu, a dzięki niskiej cenie procedury mediacyjnej i niewielkiej opłacie w wysokości 50 euro za rejestrację protokołu mediacyjnego w powyższym sądzie, strony posiadają tytuł wykonawczy zgodnie z art. 904 greckiego kodeksu proceduralnego.

Postępowanie mediacyjne opisane jest w artykułach 5-7 nowej ustawy. Istnieją pewne typowe zapisy, które muszą być spełnione, a których brak spowoduje przegranie sprawy, jeśli Mediacja nie zakończy się sukcesem i dojdzie do postępowania sądowego. Jeśli strony nie mogą wybrać wspólnego mediatora, istnieje Komitet Centralny Ministerstwa Sprawiedliwości, który wyznacza neutralną osobę trzecią, Mediatora, z katalogu, w którym znajdują się wszyscy greccy mediatorzy, ze względu na ich siedzibę zawodową.

Istnieją ograniczenia czasowe dla Mediacji jako głównej procedury, ale także dla Wstępnej Sesji Obowiązkowej. Nie może ona trwać wiecznie, musi zakończyć się bardzo szybko, ponieważ jest to kluczowy powód powodzenia instytucji: Rozwiązuje spory bardzo szybko i przy niskich kosztach procedury.

Kluczowy punkt mediacji: Wykwalifikowany Mediator

Po raz kolejny mediacja opiera się na wykwalifikowanym Mediatorze. Od niego zależy funkcjonowanie instytucji. Jej rola, umiejętności, zdolności i osobowość mogą być przedmiotem osobnego opracowania, gdyż tych kwestii jest wiele i są one kluczowe.

Nie ma mediacji, jeśli nie ma mediatora. Ale też nie ma udanej mediacji, jeśli nie ma zdolnego mediatora.

Dzięki specjalnym technikom mediacyjnym, w zakresie których jest początkowo szkolony, ale także stale doszkalany, ma za zadanie skutecznie porozumiewać się ze stronami sporu. Mediator nie prowadzi stron, przynajmniej w Grecji. Nie proponuje rozwiązania, przynajmniej jeśli strony go o to nie poproszą.

S/słucha stron, obserwuje je, okazuje współczucie, pomaga im uświadomić sobie ich prawdziwy problem, który często jest przysłonięty przez różne czynniki, np. egoizm.

Pomaga stronom zobaczyć ich prawdziwy interes i odcina je od ich pozycji.

Kluczową sprawą dla wykwalifikowanego Mediatora jest wykształcenie i doświadczenie. Ale także koncentracja, zaangażowanie, komunikacja, bezpośredniość, neutralność, obiektywizm.

To, jak Mediator radzi sobie z cechami sporu i dobiera odpowiednie umiejętności do każdego sporu, odróżnia jednego Mediatora od drugiego. To jest jego piętno.

Fascynującym punktem całego procesu jest fakt, że każda mediacja nigdy nie jest taka sama jak inna. Nawet jeśli zarówno Mediator jak i strony są takie same, to i tak mogą wystąpić różnice w wyniku każdej sprawy i jej rozwoju.

To jak wiele partii szachów między dwoma tymi samymi graczami: każda partia jest inna

Mediator, prawdopodobnie pełni rolę "filozofa" w alegorii Platońskiej "Jaskini":

Wyobraź sobie grupę ludzi, którzy całe swoje życie przeżywają przykuci do ściany jaskini, w taki sposób, że mogą patrzeć tylko w kierunku pustej ściany. Nie w innym kierunku. Ci ludzie patrzą na cienie, tworzone przez obiekty, które przechodzą za nimi i myślą, że ich rzeczywistością jest to, co widzą: cień. Nie znają obiektu tylko jego cień.

Wreszcie Mediator jest powołany do tego, aby rozwiązać strony z ich kajdan i sprawić, aby uwierzyły, że rzeczywistość nie jest "cieniem", który uważają za prawdziwy. Bo cień to po prostu obraz, tego co widzieli przez cały czas, gdy byli skuci. Te więzy to ich Pozycje. A ich Pozycje nie są ich interesami! I jedynym, który może im to uświadomić jest Pośrednik.

^[1] Pierwszą grecką ustawą, na mocy której po raz pierwszy wprowadzono w Grecji mediację, była ustawa 3898/2010, dzięki której Grecja została ostatecznie zharmonizowana z europejską dyrektywą 2008/52/WE.

^[2] Pierwotna ustawa o Mediacji w Grecji, w 2010 roku, została zmieniona po raz pierwszy w 2018 roku, grecką ustawą 4512/2018, która po raz pierwszy wprowadziła Mediację jako obowiązkowy etap dla określonych procedur (takich jak sprawy rodzinne, delikty, błędy medyczne, wypadki samochodowe, spory finansowe itp.) art. 182. Ustawa ta została jednak dwukrotnie zawieszona (pierwsze zawieszenie do września 2019 r., a drugie do listopada 2019 r.), ze względu na reakcje zarówno Prawników, jak i Sędziów w Grecji. Ostatecznie ustawa nigdy nie została wprowadzona w życie i została zastąpiona nowszą 4640/2019, która ostatecznie obowiązuje.

^[3] jak akredytacja Mediatorów, nie tylko dla osób z wykształceniem prawniczym, ale także innych specjalistów, jak psychologowie, mechanicy itp.

^[4] i choć Arbitraż, zwłaszcza w sprawach inwestycyjnych, w sprawach handlowych itp. był preferowany przez strony i ich Prawników.

^[5] wiele nawet prostych spraw cywilnych miało średni czas oczekiwania na uzyskanie orzeczenia (decyzji sądu), nawet w przypadku spraw pierwszej instancji, 2 lata i oczywiście wiele z nich trafiało do apelacji z dalszymi opóźnieniami.

^[6] inne to podatki, zawiłości w systemie prawnym, biurokracja itp.

^[7] Podobnie jak w przypadku mediacji, inna praktyka istniała w art. 214 A greckiego kodeksu proceduralnego, który został wprowadzony ustawą 2298/1995, jednak praktyka ta została zmieniona. Artykuł ten dotyczył próby znalezienia przez prawników pozasądowego rozwiązania, w obecności neutralnej strony trzeciej (jeśli strony sobie tego życzyły), o wspólnej akceptacji. Oczywiście w praktyce skuteczne stosowanie tego przepisu zostało osłabione i procedura ta pozostała nieaktywna.

^[8] po raz pierwszy zdarzyło się, że grecka ustawa została tak szybko zmieniona, a w szczególności nie będąc w działaniu. W szczególności wydana została decyzja Sesji Administracyjnej Sądu Najwyższego, decyzja nr 34/2018, która większością głosów (21-17 członków) orzekła, że przepisy ustawy 4512/2018 o obowiązkowej mediacji w sprawach cywilnych i handlowych były sprzeczne z przepisami art. 20 par. 1 Konstytucji, 6 par. 1, 13 EKPCz oraz 47 Karty Praw Podstawowych UE.

https://drive.google.com/file/d/1AUBOpwCeaTKSPcQv9kn8GzIBlsbx1g2w/view Decyzja w języku greckim

^[9] YAS nazywany jest w nowej ustawie mediacyjnej 4640/2019